ΑΚ 178 & 179 περ. α (ανήθικη δικαιοπραξία/αντίθετη ςτα χρηςτά ήθη)
ΑΚ 179 περ. β (αιςχροκερδήσ δικαιοπραξία)
Σελίδα 1 από 2
ΑΚ 178 – Η ανήθικη (αντίθετη στα χρηστά ήθη) δικαιοπραξία &
ΑΚ 179 περ. α – Η ανήθικη δικαιοπραξία που δεσμεύει την ελευθερία ατόμου
ΑΚ 179 περ. β – Η αισχροκερδής δικαιοπραξία

Σύμφωνα με την ΑΚ 178 η δικαιοπραξία που αντιβαίνει στα χρηστά ήθη είναι άκυρη.
Επομένως για να κριθεί μια δικαιοπραξία ως ανήθικη θα πρέπει να εξειδικευθεί η έννοια
των χρηστών ηθών. Σύμφωνα με την κρατούσα γνώμη κριτήριο προσδιορισμού της έννοιας
των χρηστών ηθών είναι οι προσωπικές αντιλήψεις για τα χρηστά ήθη του εκάστοτε
σκεπτόμενου κοινωνικού ανθρώπου. Με αποτέλεσμα η έννοια των χρηστών ηθών να
μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, ο Α εγκαθιστά ως μοναδική
κληρονόμο την ερωμένη του Ε, ως ανταμοιβή για τη διατήρηση εξώγαμων σχέσεων μαζί του,
η διαθήκη είναι αντίθετη στα χρηστά ήθη κατά το χρόνο συντάξεώς της. Αν όμως η σύζυγος
του Α πεθάνει και αυτός τελέσει γάμο με την Ε, η διαθήκη δεν αντίκειται στα χρηστά ήθη.
Η αντίθεση του περιεχόμενου της δικαιοπραξίας στα χρηστά ήθη συνεπάγεται με την
απόλυτη ακυρότητά της. Η ακυρότητα αυτή μπορεί να είναι μερική, οπότε εφαρμόζεται η
ΑΚ 181. Η ακυρότητα πλήττει καταρχήν μόνο την υποσχετική δικαιοπραξία, η εκποιητική
είναι κατά κανόνα «ηθικώς άχρωμη» και η τύχη της κρίνεται ανάλογα με τον χαρακτήρα της
ως αιτιώδους ή αφηρημένης. Για παράδειγμα, η 70χρονη χήρα Β συντάσσει διαθήκη με την
οποία περιορίζει τη νόμιμη μοίρα και καταλείπει την υπόλοιπη περιουσία της στον 25χρονο
εραστή της Γ, ο οποίος την απειλούσε ότι θα την εγκαταλείψει. Μετά το θάνατό της, τα
παιδιά της μπορούν με αγωγή τους να ζητήσουν την αναγνώριση, ότι η διαθήκη είναι άκυρη
ως αντίθετη στα χρηστά ήθη κατά την ΑΚ 178.
Η ΑΚ 179 περ. α προβλέπει την ακυρότητα μίας ειδικής περίπτωσης ανήθικης
δικαιοπραξίας, αυτής που δεσμεύει υπέρμετρα την ελευθερία του προσώπου. Ως
ελευθερία νοείται κάθε δικαίωμα και ευχέρεια, η οποία αναγνωρίζεται από την έννομη τάξη
ή έστω ασκείται νομίμως εντός αυτής πχ ευχέρεια επιλογής κατοικίας, ατομικά δικαιώματα
κλπ. Ως δέσμευση νοείται τόσο ο αποκλεισμός όσο και κάθε είδος περιορισμός της νόμιμης
άσκησης της ελευθερίας. Το υπέρμετρο κρίνεται ενόψει όλων των συγκεκριμένων
περιστάσεων. Συνέπεια της ΑΚ 179 είναι η δικαιοπραξία που συνιστά υπέρμετρη δέσμευση
της ελευθερίας του προσώπου να είναι άκυρη. Για την ακυρότητα ισχύουν ότι και για τις
ανήθικες κατηγορίες.